Gotinên Pêşiyan û Biwêj (M-N-P)

M

Ma (çima) hespe tu revandiyî?
Ma (tu) herfa qurane ye?
Ma alîkî cendek helal yek heram e?
Ma dar tehl e, bere dare sirîn e?
Ma dermala sor me sandibu pey.
Ma ev guye henakan e?
Ma eze herim ser gulen sor?
Ma ga dike, ga dixwe?
Ma gotina te kerta kevire?
Ma min ev ruye xwe di as de sipî kiriye?
Ma paniya diya min pe xwîn buye?
Ma peze meyî tev hev em nikarin veqetînin?
Ma qasa kembera te sikest?
Ma te deste xwe bîhn kiriye?
Ma te deve nedît reze, te piskul jî nedît li feze?
Ma te kapek xwariye.
Ma te navika wî birî ye?
Ma te riya xwe sas kiriye.
Ma tu ji pere esmanan hatiyî?
Mal (malxetî) ket deste kurî, risqe sale se car birî.
Mal birçî ye, kebanî li ber çi ye?
Mal çune zozana, xwelî li ser qun pena.
Mal ji miskan ru res e.
Mal mala te ye, le ber ve firaqan neçe.
Mal sewitî le ji miskan ra jî nema.
Mal ter e, kebanî ser e.
Mal u mevdan, nebu qutik u fîstan.
Mal xizan e, kebanî nezan e.
Mala bava zeynet in, ava cere wan serbet in, dayik ku dimirin, zeyî ten
li ba jinbira be rumet in.
Mala bave buke gavan e, qelende buke giran e.
Mala buke def u zirne, mala zave haj tu tistî tune.
Mala gavan e, naze (dilika) zeriye giran e.
Mala hebune mala kereme, mala tunebune mala kure kere.
Mala kura, mala dura.
Mala li ser mala, yek xirab, yek ava.
Mala me çoye me ye, çoye me li ser mile me ye.
Mala pîre, gora pîre.
Mala pirmezin xerabu ji bin.
Mala Seref bi xwe hindik bun, ew jî hin kuro, hin silo, hin seqet bun.
Mala virekan xirabuye, kesî je bawer nekiriye.
Mala wî bare dîk e. (dîkekî ye)
Mala wî li ser pista wî ye.
Mala xelke disewitî, ewî jî li ber firike xwe diqeland.
Mala xwe daye ser pista pisîke.
Mala xwe li pisîke bar kiriye
Male axe diçe, cane xulam diçe.
Male da hesti sikandiye.
Male li malxe dipe.
Male malyemeza, xware tarîx bilmeza.
Male qun dive, girare run dive.
Male tune evranok, nave jinike dîndarok.
Male xwe di ave de berdaye.
Malek e, danzdeh rispiyen wan hene.
Malxe me Silo be, we xwarina me çilo be.
Mam Hemdan, me çel u gul li der dan, mane em u xeberdan.
Mange dosîn u qezwan_ frostin.
Mar dibeje: "Min dikujî (bi) dijminatî, min çal bike (bi) dostî."
Mar ji punge xolî dibu (direvî), pung li ber deve qula mar de hesîn bu.
Mar mar e, dema ku mirov ave vedixwe li mirov venade (naxe).
Mar pak buya, linge wî nediketin zike wî.
Mast, sed carî mast.
Me buk anî lez u bez, me leda (daye) rez u bez; sivika male dîsa ez.
Me Cizir ava kir, Heso ser de zava kir.
Me di xewna sevan de jî hevudu nedîtiye.
Me got em herin mala ape xwe firo firkin; me negot eme herin guliya kurkin.
Meha adare av firî sere dare, bizin kalî ser kare, nîsanen bihare.
Mehna lorika dixwe klorika.
Mehna sele, gerî nav ele.
Mehna sergîna çu gunde Mexîna.
Meîna pîr, hefsare rengîn?
Mejî le buye av.
Mela jî di qurane de sas dibe.
Mela nivist çekir ji bo qîze, gu hat li tev mîze.
Mela xwarin dît quran ji bîr kir.
Mele mele ber kendal.
Melevane ku xeniqî.
Melezade mele-zade, me ter xwar zed u zewad e, îcar her yek me di alîkî de bade.
Mer bi muye xwe, jin bi ruye xwe.
Mer çav li der e, jinik xwelî li ser e.
Mer henin wek dewara res in, dema ku zike wan ter dibe, an merekî dikujin an jineke tînin.
Mer kustin nerme-nerm, qîz xwestin germe-germ.
Mer mera nas dike, qus paldime kere nas dike.
Mer mera nas kir, quse quze kere nas kir.
Mer tu (ne) guhar u ben in ku tu guhe xwe de kî.
Mera mer dikust, Fata Kore (ber derî) hurpizur disust.
Mera xwe avetin kewara, jin çune (sandin) hewara.
Merde ji kîsmale xelke ye.
Merde ne bi male xwe ye.
Merik ket bin siya axe, axe ket bin siya doxîna xwe.
Merik na pîre, pey ra guneh hat bîre.
Merim kure mera me, îro jî mast sibe jî mast.
Meriv kevira daveje birca belek, naveje sepeta rexe.
Merive be guman, be dîn u be îman.
Merivekî nexeritandiye.
Merivekî pist rast e.
Mertale wî ruye wî ye.
Mevan got: "Hewa çawa ye?" Xwediye male got: "Riya rewiyan vekirî ye."
Mevane yekî, mevane gundekî.
Mevano te xwarine bixwî?
Mevano tu terî an birçî yî?
Mewluda xer u beser, heçiye dewlemendin bikisin ber diya feqîra bigen
bavejin (derxînin) der.
Mezera de li ber qîze.
Mezhebe wî fireh e.
Mezin kir bi nane xwe, kir agir berda cane xwe.
Mî bi piye xwe, bizin bi piye xwe.
Mî birî, sîr firî.
Mî bun kavir, kavir jî bun vir.
Mî dikale, berx li mal e.
Min bizanibiya (ku) bave min we bimire, mine guhe wî tijî genim bida.
Min çi xer dît ji bendere, çi bibînim ji kozere.
Min çikir ji peze pir, eze çi bikim ji kavira kur?
Min daye bi tetika, pey digerim bi pepika.
Min feraseta xwe ji be ferasetan girt.
Min ji ke re got: "Bira" ji min re got in "birakuj".
Min kir, te kir, Sezere nave xwe kir.
Min nan ne bi guhe xwe ve, bi deve xwe ve xwariye.
Min xelk hîn kir lîstike, du re kesî deste min negirt.
Min xwedî kir bi bistane xwe, jine ji min stend bi navrana xwe.
Mîna dupiska boçika xwe daye ser milî xwe.
Mîna gura gost dixwe, mîna melekan xofe dikisîne.
Mîna gure yekane.
Mîna kersege di hale kevir de bigirî.
Mîna kewe teqle.
Mîna masiye ku av li ser be birîn.
Mîr dimire evdal dijît (dimîne).
Mir kere qazî, her kes çu tazî, qazî bi xwe mir, kesî le pirs nekir.
Miraze be dil, wek kirase be mil.
Mîre miska, buye axaye giska.
Mirî ber bi qebre dibirin, teme mirî ber ve male bu.
Mirî henin ku hewceyî sîne ne.
Mirî hew dizanin, zindî her roj hewle dixwin.
Mirin heq, gor ferz.
Mirin je re buye zere zer.
Mirin mirin e, le ev çi kirin e?
Mirin mirin e, le xire-xir çi k... min e?
Mirîsk mirîsk e, ave vedixwe li ser xwe re xwede dinere.
Mirîsk nikule xwe ave de dike bere xwe bervi xwede dike.
Mirîsk res e, hek spî ye.
Mirîska me ye, diçe kadîna xelke de hek dike.
Mirîska res e, her roj nexwas e.
Mirîske çav da bete, buhistek ji qune kisiya.
Mirîske çav da qaze ket heka xwe sikand.
Mirîske hek kir, heval ji xwe re çekir.
Mirîske min tunenin, dora mala min zîrç e.
Miriye par havîne, nu hatiye sîne.
Mîro borî.
Mirov sivra ku ser nan dixwe, kere le naxe.
Mirov zine dike, le ne bi de u xweha xwe re.
Mirtibe zir e, ne li defe ye, ne li zirne ye.
Misk li dikana wî bigere, boçika wî we be xuyan.
Miskan gincî dike.
Miske kor hingî axe dikole, li ser sere xwe de dike.
Miskek dikeve sîtila sîr, ew sîr te rijandin.
Mu ketiye sîtila dew.
Mus xwes Mus e, piste Algus e.
Ma ne xwîn e? Ha ji dest, ha ji zend
Mala zarok tê de, şeytan naçe tê de
Malê dinê qloçê mêran e
Mêr çem e, jin gol e
Mêvanê yekî, mêvanî gundêkî
Min xelk hîn kir govendê, êdî kesî destê min ne girt
Mirov here masiya, qûna wî şil dibe
Mirov kuştiyê şêra bit, ne girtiyê roviya
Mû bi mû, rihek cêdibe

N

Nabeje kafirim an (jî) misliman im.
Nabeje ke kir, debeje ke got?
Naçim cineta bi minet.
Nagejime te xwe ji te dibuhirînim.
Namirim tîra pera, dimirim xebera we ra.
Nan bi xwe, xwe bi tam.
Nan da ber me, ço da ser me.
Nan da ber me, tajiya xwe berda ser me (da ser me).
Nan genimiyan neke.
Nan padisah gost wezîr, ye din kizîr-mizîr.
Nan pir, pîva pir, gelo eva çima mir?
Nan u dew e, taqet eve.
Nan u dew, xwarina derew.
Nan u mast, xwarina rast.
Nan u sîr, xwarina jîr.
Nan u tajî, xwarina tazî.
Nan u xwe ya wî/ we li ser çoke ye.
Nan xwera caw dir.
Nane be xweye dixwe, tiren sor dike.
Nane cehîn dixwe, tire polayî dike.
Nane garis ne tu nan e, bila kes nebeje ev mal be evaran e (arvan e).
Nane gilgil (u) zîlika pîvaze.
Nane Iso dixwe, selawetê li Muso dide.
Nanê min, qesasê serê min.
Nanê pehtî, siltanê ser textî.
Nanê tîrê, xwes hevîre.
Nano ziko dixebite.
Nav giran, mezel weran.
Nav nuçikan ledike.
Navbera jin u meri, bîra niherî.
Navbera min u kîjan cinaren min xira bibe jina min diçe li ber dere wî
tesiya xwe direse.
Navbera wan sar buye.
Nave gur derketiye, rovî dine xera kiriye.
Nave me giran e, ware me weran e.
Nave min li te, qotik li sere te.
Nave wî/ we hildide, hezar nav ji dev derdikeve.
Nave wî/ we nayne ser zimane xwe.
Navî giran e, bajarî weran e.
Navî mer e, kunde kor e.
Navika wî avetine nav malan.
Nayne ser bare xwe.
Ne berxtî ter sîr vexwar, ne kavirtî ter gîha xwar.
Ne bi halekî, ne bi malekî, tu çi zanî ewhalekî.
Ne bi kerî seve, ne bi kerî sive te.
Ne bixwe ne bistîne sev u roj le temase bike.
Ne dibe ere ne dibe na.
Ne dibe him, ne dibe gim.
Ne dide ne distîne.
Ne digirî tu pe ra bigirî, ne dikene tu pe ra bikenî.
Ne dixwe ne dide hevala, genî dike daveje newala.
Ne dixwim gelaza, ne didim hevraza.
Ne dixwim nane te, ne dajom horika_ te.
Ne dixwim saware, ne diçim heware.
Ne dixwim virika, ne dajom horika.
Ne doste fileh, ne hespe qule.
Ne feqîre bitir, ne dewlemende diz ne maqule derewîn.
Ne feqîre poz bilind, ne mevane malbigund, ne jî mirove ku di civate de
beje jina min rind.
Ne gunde be rez, ne kone be pez ne mere beje ez u ez.
Ne gure gura ewran e, ne hire hira hespan e.
Ne hejayî kapekekî Uris e.
Ne ji bilike, ne ji holike. (dibe)
Ne ji dere dibe ne ji mizgefte.
Ne ji dere dibe ne ji vange.
Ne ji Hemzan e, ne ji Meman_ e zirape wan orta ne.
Ne ji mehna buya, rovî we li sukan gerha buya.
Ne ji xîrete, ne ji omete.
Ne jina belas, ne xulame be meas ne jî erde kas.
Ne jina bi kildan, ne mere bi dev giredan.
Ne ker ket, ne hîz dirî.
Ne ker li garane, ne pirsiyar li gavane.
Ne ker te ber bar, ne bar diçe ber kere.
Ne kere min e, ne gaye te ye.
Ne kifkifa nefsî, ne çip çipa dolabe.
Ne li mine, ne li teye.
Ne li we heke u ne li we qedqide.
Ne li xera te, ne li sere te.
Ne male min, ne cane min.
Ne male pir, ne gerdana stur, male pir zu ziyan dibe, gerdana stur zu zirav dibe.
Ne male, ne li teye.
Ne mere sermok, ne jina kenok.
Ne newala kur radizem, ne xewnen xirab dibînim.
Ne pîre bas kir li ser gunî runist, ne jî gunî bas kir pîre re çu.
Ne sora ber agira, ne rinda be çira.
Ne Tahir e, ne Zahir e, her yek gurekî har e.
Ne xema min e, ne dema min e, qirçe qirçe benîste min e.
Nediçu dawete, dema diçu digot: "Lot ha lot."
Neditya dît, xwe de rît.
Nefsa xwe kor kiriye.
Netika xwe dide netika wî/ we.
Netika xwe kiriye gile.
Newroz, xilas bu dew u doz, me dibît herî, nedibît toz.
Nexwas e, parî xwes e.
Nexwasa sekseke (çileke) danzdeh nan avet keleke.
Neynuk (nenuk) nemaye ku pe xwe bixwerîne.
Nezanî, rehet canî.
Nikare beje ez kafirim, an misliman.
Nikare bi kere, dibeze kurtan.
Nikaribun bi yen beredayî, çun yen giredayî.
Nimej e xewlekî dur direj e her kes nikare bibeje.
Nîne bixwe nan u jajî xwedî dike tole u tajî.
Nîsan e çipik (çilkek) bi kîsan e, li dere hemî kesan e.
Nîsan e, buka salan e.
Nîsika pîre, nadim birince mîre.
Nivista be tist te mele kust.
Nivista be tist, xwediye xwe kust.
Nivistek çekir ji qîze re, gu hat bi mîze re.
Niyeta dil, qeda serî.
Nizane mala dawete, dest daveje kevçî u diçe.
Noka genî çu bajer, bu leblebî.
Nan û pîvaz û nexweşî çavreşî ye
Ne dixwim savarê ne diçim hawarê
Ne gayê min li garanê ye, ne galgala nanê gavên dikim
Nû hatin, kevin xelat in

P

Pale qels e, hencet das e.
Par li me dida dara, îsal xwe nagire li ser çardara.
Para geroka, çu ber balisoka.
Pariye pirî, gewrî dirî.
Pariye xwe xwes kir, ruye xwe res kir.
Pars kir ber deriya, da xera miriya.
Parsa vî welatî nebe bila parsa welatekî din be.
Parsek e, bu sur u qetek e.
Pasî ji dest çuye. (Çu)
Patika hustiye xwe xwerand u çu.
Pel guhe xwe dike.
Pel mala cuna kiriye.
Pella ledixe, giliya je derdixe.
Pella li min nexe, pirsa ji min dernexe.
Pella tîne bîra diza.
Perda ber çave we/ wî tune.
Pesa min de runistiye, li ruye min da darda buye.
Pesiye diçim gezok e, pistre diçim tîzok e.
Pesiye diçim pel peniya min dike, pistre diçim pehna daveje min.
Pey miriya kesî xwe nekustiye, wey li cane çuyî.
Pey tire, min kezî kure.
Pez tune run difrose.
Piçuk li cihe xwe, mezin li cihe xwe.
Piçukaye diben hek, mezin dibe diben qaqe.
Pir gotin, ciger sotin.
Pir kire hindik xware.
Pira selawate weke derzî, salih li ser ra bezî, fasiqan çok le lerizî.
Pîra Same tevî ame.
Pîre bawer nedikir mer bike mer dike pel heystoka dike.
Pîre ji tendure çu ber kulfike got: "Xwede xerabike ez çiqas erd geriyam."
Pîre payîze çu ligate.
Pîre ter bu ji kîre, du re sewî hatin bîre.
Pîre tir kir adare gîsik filîtin bihare.
Pîre tir kiriye u pîre ne raziye (qaile).
Pîrî, hezar eybî.
Pist pe gireda ye.
Pista wî naye erde.
Pista xwe kutaye çiyaye bilind.
Pista xwe rast nake.
Pista xwe tu kesî de nake.
Pistî barane ga bi cil dike.
Pistî kurî, pir vedibirî.
Pito ye berane qor e, sîng vedaye xwedaye ber e.
Pîvaz pîvaz e, çi sor e çi sipî.
Piye xwe ji berika xwe zedetir direj dike.
Poste conega li ser pista ga ye, poste ga conega nikare bikisîne.
Poz le nake.
Poz le nasewite.
Poz pe nake.
Poze xwe dixistiye.
Pozî wî/ we hat mizdan.
Pêlên mayî ji ên buhurtî bêtir in
Pezê nêr ji bo kêrê ye

Gotinên Pê&#351;iyan û Biwêj (M-N-P)

Gotinên Pêşiyan û Biwêj (M-N-P)